Συχνότεροι τραυματισμοί στα παιδιά

Συχνότεροι τραυματισμοί στα παιδιά και πώς να τους αντιμετωπίσετε

Οι μυοσκελετικές κακώσεις στα παιδιά είναι αρκετά συχνές καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τόσο κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, όσο και κατά τους θερινούς μήνες, τα παιδιά αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό τραυματιών που επισκέπτονται το τμήμα επειγόντων περιστατικών στα νοσοκομεία.

Η ολοένα αυξανόμενη ενασχόληση των παιδιών με αθλητικές δραστηριότητες (κατα τους χειμερινούς μήνες) οδηγεί σε συχνούς τραυματισμούς.Τους καλοκαιρινούς μήνες απο την άλλη η ελευθερία άθλησης και διασκέδασης έχει σαν αποτέλεσμα πολύ συχνά δυσάρεστους τραυματισμούς τόσο για το παιδί,όσο και για τους γονείς. Αξίζει να σημειωθεί πως οι τυχαίοι τραυματισμοί είναι η συχνότερη αιτία θανάτου στον αναπτυγμένο κόσμο για τα παιδιά με ηλικία μεγαλύτερη του ενός έτους.

Σε τι διαφέρει η κάκωση του μυοσκελετικού στα παιδιά από τους ενήλικες;

Η ιδιαιτερότητα του παιδιατρικού τραύματος είναι συνυφασμένη με τις ιδιότητες του αναπτυσσόμενου σκελετού. Το παιδί αναπτύσεται,και το μυοσκελετικό του σύστημα διαθέτει την ικανότητά να αποκαθιστά τη βλάβη σε πολλές περιπτώσεις εντυπωσιακά. Απο την άλλη η αντιμετώπιση του μυοσκελετικού τραύματος στα παιδιά διέπεται από συγκεκριμένες αρχές που πολύ συχνά διαφέρουν από αυτές των ενηλίκων, σε τέτοιο βαθμό ώστε να διαφοροποιείται σοβαρά και η αντιμετώπισή τους.

Τα κατάγματα στα παιδιά διαφέρουν αρκετά από αυτά των ενηλίκων κυρίως λόγω των ανατομικών οστικών διαφορών.

Πιό συγκεκριμένα τα οστά των παιδιών έχουν

Πολύ δυνατό περιόστεο (μεμβράνη που περικλείει το οστούν)
Παρουσία χόνδρινων πυρήνων οστεοποίησης στα οστά
Πολλές χόνδρινες νησίδες στα άκρα των οστών από τις οποίες αναπτύσσονται και οι οποίες ονομάζονται επιφύσεις

Ποιες είναι οι συχνότερες κακώσεις του μυοσκελετικού στα παιδιά;

Κακώσεις και κατάγματα (σπασίματα) οστών μπορούν να συμβούν σε όλα σχεδόν τα οστά του παιδιού. Εδώ πρέπει να διαχωρίσουμε το τραύμα που προέρχεται από χαμηλής ενέργειας κακώσεις (όπως τον αθλητισμό, απλές πτώσεις στο έδαφος, ποδόσφαιρο) από το τραύμα υψηλής ενέργειας (τροχαίο ατύχημα, πτώσεις από ύψος) που συνήθως συμβαίνει σε λίγο μεγαλύτερα παιδιά (13-14 ετών).

Στις κακώσεις χαμηλής ενεργείας παρατηρούμε συχνά κατάγματα κλείδας, βραχιονίου οστού, αγκώνα, οστών αντιβραχίου (πήχυ), πηχεοκαρπικής άρθρωσης (που είναι πολύ συχνές κακώσεις στα παιδιά), κατάγματα και κακώσεις μαλακών μορίων γύρω από το γόνατο και κακώσεις της ποδοκνημικής άρθρωσης και του ποδιού.

Οι κακώσεις υψηλής ενέργειας αντίθετα μπορούν να εμπλέξουν κάθε μέρος του μυοσκελετικού χωρίς καμία εξαίρεση, ακόμα και τη σπονδυλική στήλη, τη λεκάνη, το μηριαίο και την κνήμη, με συνέπεια πολλές φορές ακόμα και τον κίνδυνο της ζωής του παιδιού. Φυσικά στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται γρήγορη διακομιδή και αντιμετώπιση του παιδιού σε εφημερεύον κατάλληλο νοσοκομείο.

Από τις παραπάνω κακώσεις θα ήθελα να τονίσω ιδιαίτερα αυτές που αφορούν την άρθρωση του αγκώνα , του γόνατος, καθώς και τα κατάγματα του πήχυ, λόγω του γεγονότος ότι στους τραυματισμούς αυτούς εμπλέκονται συχνά αγγεία και νεύρα.Κάτι τέτοιο ενέχει σοβαρό κίνδυνο για τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητα του σκέλους, εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και σωστά.

Ποιοί είναι οι συχνότεροι τύποι ατυχήματος στο σπίτι;

Η πτώση αποτελεί τον πιο κοινό τύπο ατυχήματος στο σπίτι καθώς το ήμισυ των ατυχημάτων συνδέεται με πτώσεις.Την λίστα με τα συχνότερα αίτια ατυχήματος συμπληρώνουν ο πνιγμός, τα εγκαύματα, η δηλητηρίαση και τα ατυχήματα με σπασμένα γυαλιά.

Πού και πότε συμβαίνουν συχνότερα τα ατυχήματα;

Ατυχήματα μπορεί να συμβούν οπουδήποτε μέσα και γύρω από το σπίτι, αλλά τα πιο κοινά σημεία περιλαμβάνουν την κουζίνα, το μπάνιο και τις σκάλες. Ατυχήματα στην κουζίνα και στις σκάλες είναι συχνά τα πιο σοβαρά. Τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν αργά το απόγευμα και νωρίς το βράδυ, τους καλοκαιρινούς μήνες,τα Σαββατοκύριακα και κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών.

Προληπτικά μέτρα για λιγότερα ατυχήματα.

Καλό είναι οι γονείς να φροντίσουν ώστε το σπίτι να είναι όσο το δυνατόν ασφαλέστερο. Οι γονείς οφείλουν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία να αναγνωρίζουν τους κινδύνους και να προφυλάσσονται από αυτούς. Ένας δεκάλογος μέτρων που πρέπει να εφαρμόζονται πιστά σε κάθε σπίτι, όπως αυτός έχει οριστεί από την Εταιρεία Αντιμετώπισης Παιδικού Τραύματος είναι:

1.Προσοχή στα αιχμηρά και κοφτερά αντικείμενα (π.χ. μαχαίρια, ψαλίδια, βελόνες και εργαλεία).Πρέπει να φυλάγονται εκεί που δεν τα φτάνουν τα παιδιά.

2. Πρέπει να κάνουμε τις μπαλκονόπορτες ορατές, βάζοντας αυτοκόλλητα στο σωστό ύψος. Υπάρχει και διαφανές αυτοκόλλητο υλικό για την επικάλυψη οποιασδήποτε γυάλινης επιφάνειας προς αποφυγή σοβαρού τραυματισμού σε περίπτωση ατυχήματος.

3. Πρέπει να χρησιμοποιούμε πρίζες ασφαλείας ή καλύμματα στις υπάρχουσες.

4. Δεν αφήνουμε ποτέ τα παιδιά μόνα στην μπανιέρα, ούτε λεπτό. Συμπληρωματικά θα πρέπει να τοποθετούμε αυτοκόλλητο τάπητα προς αποφυγή πτώσης μέσα στην μπανιέρα.

5. Πρέπει να φυλάμε όλα τα απορρυπαντικά, φάρμακα, φυτοφάρμακα, μπογιές και διαλυτικά σε σημεία που δεν τα βλέπουν και δεν τα φτάνουν τα παιδιά.

6. Ποτέ δεν αφήνουμε μόνα τους τα παιδιά κοντά σε αναμμένο τζάκι, σόμπα ή άλλη καυτή επιφάνεια.

7. Χρησιμοποιούμε τα πίσω μάτια στην κουζίνα και το χερούλι της κατσαρόλας ποτέ δεν πρέπει να εξέχει.

8. Κρύβουμε πάντα τις πλαστικές σακούλες εκεί που δεν τις βρίσκουν τα παιδιά.

9. Ποτέ δεν αφήνουμε μικροαντικείμενα εκεί που τα φτάνουν μικρά παιδιά και μπορεί να τα βάλουν στο στόμα.

10. Ποτέ δεν αφήνουμε τα παιδιά μόνα σε μπαλκόνια και ταράτσες. Θα πρέπει να φροντίσουμε να υπάρχουν σωστά κάγκελα.

Τα παιδιά είναι περίεργα και αυτό το χαρακτηριστικό τους μπορεί να τους οδηγήσει σε συμπεριφορές που αυξάνουν την πιθανότητα ατυχήματος. Ο τύπος των ατυχημάτων που συμβαίνουν στα παιδιά εντός σπιτιού συνδέεται με την ηλικία και το επίπεδο ανάπτυξής τους. Τους πρώτους μήνες ζωής τα μωρά είναι σε θέση να κυλήσουν και να πέσουν από ύψος, πχ από τη θέση αλλαγής πάνας. Καθώς μεγαλώνουν (φτάνοντας την ηλικία των έξι μηνών έως ενός έτους), είναι σε θέση να σταθούν, να καθίσουν, να ανιχνεύσουν και να βάλουν πράγματα στο στόμα τους.Αργότερα τα παιδιά μεγαλώνοντας μπορούν να περπατούν και να κινούνται, να ανεβαίνουν σε καρέκλες και να προσεγγίζουν αντικείμενα που είναι πιο ψηλά. Με τη αίσθηση ελευθερίας και αυτονομίας τα μικρά παιδιά μπορούν να κινηθούν γρήγορα με αποτέλεσμα τα ατυχήματα να συμβαίνουν μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.

Τα παιδιά έχουν την τάση να εξερευνούν τα πάντα γύρω τους και να θέλουν να δοκιμάσουν ότι βρουν μπροστά τους. Έτσι, αυξάνεται η πιθανότητα ατυχήματος ή τραυματισμού.Σημαντικότερο όλων είναι η πρόληψη έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσουμε κάθε πιθανότητα πρόκλησης ατυχήματος ή τραυματισμού. Σε περίπτωση όμως που συμβεί το ατύχημα, με ψυχραιμία αντιμετωπίστε το γρήγορα, αποτελεσματικά και με ασφάλεια.

Παρ’όλα τα προληπτικά μέτρα, μπορεί και πάλι να συμβεί τραυματισμός, οπότε πρέπει ως μεγαλύτεροι εμείς να είμαστε οπλισμένοι τόσο με ψυχραιμία, όσο και με βασικές γνώσεις αντιμετώπισης του νεαρού τραυματία.

Τι πρέπει να κάνουμε στον τόπο του ατυχήματος για το παιδί που έχει σπασμένο χέρι ή πόδι;

Πολύ σημαντικό είναι να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας απέναντι σε ένα παιδί που κλαίει, πονάει και φοβάται.Αποφεύγεται τις άσκοπες κινήσεις και μετακινήσεις που προκαλούν περισσότερο πόνο.

Ναρθηκοποίηση του τραυματισμένου σκέλους είναι η καλύτερη αντιμετώπιση, π.χ. τυλίγοντας το πόδι ή το χέρι με μια χοντρή εφημερίδα, ή τοποθετώντας ένα κομμάτι ξύλου ως νάρθηκα. Σε περίπτωση που υπάρχει ανοικτό τραύμα που αιμορραγεί, αρκεί μόνο η επίδεση με καθαρές γάζες και τύλιγμα με ελαστικό επίδεσμο.

Η χρήση πάγου είναι ένα πολύ σημαντικό μέσο για τον περιορισμό του οιδήματος (πρηξίματος) και του πόνου, με την προϋπόθεση ότι δε θα εφαρμοσθεί στο γυμνό δέρμα. Φυσικά όλες οι παραπάνω ενέργειες θα ακολουθηθούν από την ασφαλή μεταφορά του μικρού μας τραυματία στο εφημερεύον παιδο-ορθοπαιδικό τμήμα, όπου θα γίνει και η οριστική φροντίδα του τραυματία.

Γιατί το παιδικό τραύμα απαιτεί ειδική διαχείριση;

Γιατί ένα τραύμα στο παιδί μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό της Αναπτυξιακής (Αυξητικής) Πλάκας.Η αναπτυξιακή πλάκα είναι η περιοχή στα άκρα των μακρών οστών, στα αναπτυσσόμενα παιδιά και τους έφηβους.Σε ορισμένα ατυχήματα και τραυματισμούς, που αφορούν αποκλειστικά και μόνο τα παιδιά και τους έφηβους, μπορεί να υποστεί βλάβη και η αναπτυξιακή πλάκα των οστών τους.

Το κάθε μακρό οστό έχει δύο τουλάχιστον αυξητικές πλάκες,μία στο κάθε άκρο του.

Στα μακρά οστά του σώματος περιλαμβάνονται:

τα μακρά οστά του χεριού και των δαχτύλων
τα δύο οστά του βραχίονα (η κερκίδα και η ωλένη)
το οστό του ανώτερου μηρού (το μηριαίο οστό)
τα οστά του κατώτερου μηρού (κνήμη και περόνη)
τα οστά του ποδιού (τα μετατάρσια και οι φάλαγγες)

Η αναπτυξιακή πλάκα είναι το πιο αδύναμο τμήμα των οστών.

Όλα τα μακρά οστά έχουν μια περιοχή που καλείται επίφυση και αποτελεί το στρογγυλεμένο άκρο του οστού. Το μακρύ μεσαίο τμήμα του οστού είναι η διάφυση (ή στέλεχος). Η περιοχή στην οποία το άκρο του οστού είναι πλατύτερο αποτελεί την μετάφυση.

Στα αναπτυσσόμενα παιδιά, οι αναπτυξιακές πλάκες βρίσκονται μεταξύ της μετάφυσης και της επίφυσης, στο άκρο των μακρών οστών και διαθέτουν την ικανότητα να αυξάνουν σε μήκος. Είναι κατασκευασμένοι από αρθρικό χόνδρο – ένα ελαστικό και εύκαμπτο υλικό, και αποτελούν την ποιο αδύναμη περιοχή του αναπτυσσόμενου σκελετού. Συγκεκριμένα η αυξητική πλάκα είναι ποιο αδύναμη και από τους συνδέσμους και τους τένοντες.

Όταν ολοκληρωθεί η σωματική ανάπτυξη των παιδιών, κάπου στην διάρκεια της εφηβείας και ολοκληρωθεί η σκελετική ωρίμανση, η αυξητική πλάκα που καθορίζει το μελλοντικό μήκος και σχήμα του τελικού οστού, οστεοποιείται, και η επίφυση συγχωνεύεται με την μετάφυση, για τον τελικό σχηματισμό του ολοκληρωμένου οστού.

Τα κορίτσια έχουν την τάση να φθάνουν στην σκελετική ωρίμανση νωρίτερα από τα αγόρια. Οι αυξητικές πλάκες των κοριτσιών κλείνουν γύρω στην ηλικία των 13 έως 15 ετών και των αγοριών στην ηλικία των 15 έως 17 ετών. Σε αυτή την διαφορά αποδίδεται και το γεγονός ότι τα κατάγματα της αυξητικής πλάκας, που αντιπροσωπεύουν το 15% περίπου του συνόλου των καταγμάτων της παιδικής ηλικίας ,συμβαίνουν δύο φορές συχνότερα στα αγόρια από τα κορίτσια. Η μεγαλύτερη συχνότητα των καταγμάτων της αυξητικής πλάκας παρατηρείται στην ηλικία των 14 έως 16 ετών για τα αγόρια και των 11 έως 13 ετών για τα κορίτσια.
Γιατί τα κατάγματα στην αυξητική πλάκα είναι συχνά και επικίνδυνα στα παιδιά;

Προτού ολοκληρωθεί η σωματική ανάπτυξη, οι αυξητικές πλάκες είναι ευάλωτες στον κίνδυνο του κατάγματος τους. Για παράδειγμα, σε ένα αναπτυσσόμενο παιδί, ένας σοβαρός τραυματισμός είναι πιθανότερο να προκαλέσει βλάβη της αυξητικής πλάκας από το να προκαλέσει βλάβη στους συνδέσμους, που σταθεροποιούν την άρθρωση. Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι ένας τραυματισμός που μπορεί να προκαλέσει στον ενήλικα ένα απλό διάστρεμμα, σε ένα παιδί μπορεί το διάστρεμμα να συνοδεύεται συχνά και από βλάβη της αυξητικής πλάκας.

Οι τραυματισμοί της αυξητικής πλάκας –συμβαίνουν συχνά στα ανταγωνιστικά αθλήματα, όπως είναι το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, ή την γυμναστική, ή είναι αποτέλεσμα ορισμένων, ψυχαγωγικού χαρακτήρα, σωματικών δραστηριοτήτων, όπως είναι: η ποδηλασία, το σκι, ή το σκέιτμπορντ.

Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί ότι δυστυχώς η τελική επίπτωση του κατάγματος της αυξητικής πλάκας στην ανάπτυξη του οστού, μπορεί να μην γίνει εμφανής για ένα και πλέον έτος μετά τον τραυματισμό. Συνεπώς αυτά τα κατάγματα θα πρέπει να παρακολουθούνται από τον παιδίατρο επί 12 έως 18 μήνες, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι δεν έχει συμβεί καμία βλάβη στην ανάπτυξη του παιδιού.

Τα περισσότερα κατάγματα της αυξητικής πλάκας επουλώνονται χωρίς καμία μόνιμη επίπτωση. Το αν θα συμβεί μια στασιμότητα της ανάπτυξης θα εξαρτηθεί από την παρασχεθείσα θεραπεία, και τους ακόλουθους,κατά φθίνουσα σειρά σπουδαιότητας -παράγοντες :

Την σοβαρότητα του τραυματισμού. Εφόσον ο τραυματισμός διακόψει την παροχή του αίματος στην επίφυση, η ανάπτυξη του άκρου μπορεί να παρακωλυθεί. Η αυξητική πλάκα όταν έχει μετατοπιστεί, θρυμματιστεί, ή συντριβεί, μπορεί να κλείσει πρόωρα, σχηματίζοντας μια οστεώδη γέφυρα ή “μπάρα”. Σε αυτή την κατάσταση ο κίνδυνος αναχαίτισης της ανάπτυξης του οστού είναι μεγαλύτερος. Ένα ανοιχτό τραύμα με την ρήξη του δέρματος ενέχει τον κίνδυνο της μόλυνσης, η οποία μπορεί να καταστρέψει την αυξητική πλάκα.
Την ηλικία του παιδιού. Σε ένα παιδί μικρότερης ηλικίας, τα οστά έχουν να διανύσουν μεγαλύτερο χρόνο, για την τελική τους αύξηση. Συνεπώς, η στασιμότητα της ανάπτυξής τους μπορεί να είναι ποιο σοβαρή και να χρειάζεται στενότερη και διαρκέστερη παρακολούθηση. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι τα νεαρότερα οστά διαθέτουν μια μεγαλύτερη ικανότητα επούλωσης.
Το ποια αυξητική πλάκα έχει τραυματιστεί. Ορισμένες αυξητικές πλάκες, όπως είναι εκείνες που βρίσκονται στην περιοχή του γόνατος, συμμετέχουν περισσότερο από άλλες στην εκτεταμένη ανάπτυξη των οστών.
Τον τύπο του κατάγματος.
Οι συχνότεροι τραυματισμοί κατά την παιδική ηλικία οφείλονται σε κακώσεις κατά την διάρκεια οργανωμένης άσκησης ή του παιχνιδιού.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ στην αναγκαιότητα να υπάρχει σε κάθε σπίτι και σε κάθε αυτοκίνητο ένα κουτί πρωτων βοηθειών με απλά αλλα σημαντικά υλικά.

Τι πρέπει να περιέχει ένα κουτί πρώτων βοηθειών