Η άρθρωση του γονάτου είναι από τις μεγαλύτερες και μια από τις πιο πολύπλοκες στο ανθρώπινο σώμα.Για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα της πολύμορφης κίνησης του γόνατος απαιτείται η αυστηρή και λεπτομερής συνεργασία πολλών ανατομικών μορίων που συνιστούν την άρθρωση αυτή. Λόγω της πολύπλοκης ανατομικής δομής που διαθέτει είναι εξαιρετικά επιρρεπής όχι μόνο σε τραυματισμούς, αλλά και σε φθορές.
Η άρθρωση του γόνατος αποτελείται από τέσσερα κυρίως οστά το μηριαίο, την κνήμη,την περόνη και ένα μικρό πλατύ οστάριο στην μπροστινή επιφάνεια της άρθρωσης την επιγονατίδα.Τα οστά αυτά δημιουργούν μεταξύ τους δύο αρθρώσεις την κνημομηριαία( με τους δύο μηριαίους κονδύλους να έρχονται σε επαφή με τις κνημιαίες γλήνες), και την επιγονατιδομηριαία (όπου η επιγονατίδα έρχεται σε επαφή με το μηριαίο).Τα άκρα των οστών καλύπτονται από τον αρθρικό χόνδρο, ενώ ο ιστός που τα συνδέει περιβάλλοντας την άρθρωση ονομάζεται αρθρικός θύλακος. Μεταξύ των οστών υπάρχουν οι μηνίσκοι και οι 2 χιαστοί σύνδεσμοι (πρόσθιος και οπίσθιος χιαστός).Η σταθερότητα του γόνατος ενισχύεται από τους συνδέσμους και από τους μύες που το περιβάλλουν. Την στατική σταθερότητα δίνουν οι σύνδεσμοι , ο θύλακος , οι μηνίσκοι και τα οστά.Την δυναμική σταθερότητα δίνουν οι μυες που περιβάλλουν την άρθρωση.
Οι συνδεσμικές δομές καθορίζουν τα όρια κίνησης της άρθρωσης ενώ οι μυοτενοντώδεις μονάδες ελέγχουν την κίνηση αυτής.
Οι βασικότερες ανατομικές δομές της άρθρωσης του γόνατος είναι:
Μηνίσκοι
Οι μηνίσκοι είναι δύο ινοχόνδρινες δομές μηνοειδούς σχήματος.Ο έσω μηνίσκος είναι σχήματος C ενώ ο έξω μηνίσκος είναι περισσότερο κυκλικός.Παρεμβάλλονται μεταξύ των αρθρούμενων οστών σαν μαξιλαράκια και ο ρόλος τους είναι η απόσβεση των ασκούμενων πιέσεων και η απορρόφηση των κραδασμών.
Βασικές λειτουργίες των μηνίσκων
- Μεταβιβάζουν τα φορτία από τον μηρό στην κνήμη.
- Συμβάλλουν σημαντικά στη σταθερότητα της άρθρωσης, κυρίως το οπίσθιο κέρας του έσω μηνίσκου.
- Μετατρέπουν την κίνηση ολίσθησης σε κίνηση τριβής μιας και κίνηση αμφοτέρων των μορφών αυτών λαμβάνει χώρα στο γόνατο
- Ομαλοποιούν την ασυμφωνία του σχήματος των αρθρικών επιφανειών μηριαίων και κνημιαίων κονδύλων
- Αυξάνουν την επιφάνεια επαφής παρεμβαλλόμενοι μεταξύ δύο ανομοιογενών επιφανειών απορροφόντας τις δονήσεις του γόνατος (σαν ένα είδος αμορτισέρ).
- Βοηθούν στη λίπανση της άρθρωσης με αρθρικά υγρά συντελώντας στην κατανομή αυτού μέσα στην αρθρική κοιλότητα του γόνατος.
Υπάρχουν τέσσερις σύνδεσμοι, που ενώνουν το μηριαίο οστό με την κνήμη, 2 χιαστοί(πρόσθιος και οπίσθιος) και 2 πλάγιοι σύνδεσμοι(έσω και έξω).
Για την σταθεροποίηση του γόνατος στο κέντρου του υπάρχουν ο πρόσθιος και ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος.Ονομάζονται χιαστοί γιατί χιάζονται μεταξύ τους καθώς προσφύονται στην κνήμη και τον μηρό.
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος, που βρίσκεται στο κέντρο του γόνατος, περιορίζει την περιστροφή, αλλά και την προς τα εμπρός κίνηση της κνήμης.
Ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος, βρίσκεται επίσης στο κέντρο της άρθρωσης του γόνατος, περιορίζοντας την προς τα πίσω κίνηση της κνήμης.
Πλάγιοι σύνδεσμοι
Οι πλάγιοι σύνδεσμοι είναι δύο. Εντοπίζονται ένας σε κάθε πλευρά του γόνατος. Ο έσω και ο έξω πλάγιος σύνδεσμος εκφύονται από τα υπερκονδύλια κυρτώματα του μηριαίου και καταφύονται ο μεν έξω πλάγιος στη κεφαλή της περόνης ο δε έσω πλάγιος στην έσω επιφάνεια της κνήμης. Ο ρόλος τους είναι καθοριστικός καθώς ελέγχουν την πλαγιοπλάγια σταθερότητα της αρθρωσης του γόνατος. Σε κακώσεις των πλάγιων συνδέσμων το γόνατο ανοίγει στην έσω ή στην έξω πλευρά ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Οι πλάγιοι σύνδεσμοι του γόνατος είναι δυνατό να υποστούν θλάση, μερική ή και ολική ρήξη.
